Dari RAFIZI RAMLI
25 Jun 2022
KELANGSUNGAN MAKANAN:
LAKSANA STOK PENIMBAL (“STOCKPILE”) DAN GABUNG KEMENTERIAN
Kebimbangan mengenai kelangsungan makanan (“food security”) bukanlah perkara baru. Dunia pernah melalui krisis inflasi dan kekurangan bekalan makanan yang mendadak akibat peperangan dan konflik geopolitik dekad 1970an dahulu.
Ketika itu, harga minyak mentah naik mendadak akibat sekatan bekalan oleh OPEC (kumpulan negara pengeluar minyak mentah terbesar dunia) sebagai reaksi kepada Perang Arab-Israel yang tercetus. Konflik ini bertembung pula dengan kekurangan bekalan bijirin yang mendadak sehingga menyebabkan krisis kebuluran di banyak negara di Asia dan Afrika.
Krisis bekalan makanan dan kenaikan kos mendadak yang dialami sekarang tidaklah banyak berbeza dengan yang pernah dilalui dalam dekad 1970an. Negara-negara yang lebih bersedia (dari segi dasar kelangsungan makanan, keupayaan kerajaan menyelaraskan kembali bekalan makanan dan kekukuhan kewangan negara) berjaya menangani gangguan sebegini tanpa menyebabkan kesengsaraan rakyat, sedangkan negara-negara yang lemah tadbir urusnya akan menyeksa rakyat (seperti yang berlaku di Sri Lanka sekarang).
Sebab itu, pentadbiran Kerajaan Persekutuan yang ditunjangi UMNO-BERSATU-PAS (saya selalu memanggil pakatan ini sebagai “Kerajaan Keluarga 69”) tidak boleh menyalahkan konflik antarabangsa untuk menutup kegagalan mereka.
Kegagalan itu ditonjolkan sekali lagi semalam selepas Mesyuarat MKT UMNO. Apa yang dihebohkan sebagai pengumuman besar yang akan membantu rakyat berakhir dengan satu pengumuman jenaka:
Idea UMNO untuk menangani masalah kenaikan kos makanan dan sara hidup ialah dengan menubuhkan Lembaga Unggas (Ayam) Kebangsaan. Selepas ini apabila harga kambing pula naik, UMNO akan menubuhkan Lembaga Kambing Kebangsaan.
Akhirnya, tindakan ini hanya menambah bebanan kewangan kepada rakyat yang terus menanggung gaji, elaun dan belanja ahli-ahli politik dari parti-parti mereka yang dilantik untuk menjadi bos-bos kepada lembaga ayam, lembaga kambing dan lain-lain.
Semalam, saya memulakan kempen digital dengan siaran mingguan yang menyentuh isu-isu utama rakyat yang memerlukan idea radikal sebagai jalan penyelesaian. Dalam siaran digital itu, kebetulan saya membincangkan krisis kelangsungan makanan dan kos sara hidup yang naik mendadak.
Berikut ialah ringkasan kepada kupasan-kupasan saya:
Masalah kelangsungan makanan (dari segi bekalan dan harga yang perlu dibayar rakyat) perlu ditangani di peringkat bekalan (“supply side”).
Ada langkah-langkah yang perlu dilaksanakan segera dan ada yang akan mengambil masa yang lebih panjang.
Memperbetulkan rantaian bekalan makanan adalah satu projek yang akan mengambil masa lebih panjang kerana tanah-tanah perlu dikhususkan dan industri pertanian tempatan perlu masa untuk menggantikan import makanan.
Sementara projek-projek yang memakan masa ini dilaksanakan, Kerajaan Persekutuan boleh mengambil langkah radikal yang boleh mempengaruhi rantaian bekalan makanan dalam tempoh masa pendek dan sederhana.
Lebih penting lagi, setiap dasar yang pernah diumumkan sebelum ini gagal kerana pelaksanaan yang penuh keciciran akibat rasuah, penyelewengan dan ketidakcekapan urusan.
Oleh itu, selagi struktur pentadbiran kementerian-kementerian dan agensi-agensi yang bertanggungjawab tidak diselaraskan dan dijajarkan semula, semua perancangan yang gah akan berakhir dengan kegagalan.
Oleh itu, sebagai jalan penyelesaian yang boleh dipertimbangkan, saya telah mencadangkan Perdana Menteri dan Kerajaan Persekutuan memulakan langkah untuk melaksanakan dua dasar penting seperti berikut:
Pelaksanaan Dasar Stok Penimpal “Stockpile”
Konsep stok penimbal adalah konsep ekonomi yang telah teruji dan digunakan sejak krisis makanan dan kos sara hidup dekat 1970an. Ia masih beroperasi dan menjadi sebahagian dasar penting bagi negara-negara yang mengambil berat mengenai kelangsungan makanan dan kos sara hidup.
Dasar stok penimbal memberi kuasa dan peruntukan kepada Kerajaan Persekutuan untuk menggunakan peruntukan untuk membeli dan menyimpan secara pukal bekalan makanan dan keperluan utama rakyat (termasuk petrol dan diesel). Simpanan pukal stok penimbal ini akan digunakan dengan disuntik ke pasaran apabila ada gangguan bekalan yang menyebabkan kenaikan harga mendadak.
Adanya stok penimbal yang boleh mengurangkan kesan kekurangan bekalan mendadak (yang berlaku kebelakangan ini) akan membolehkan kerajaan mengawal kenaikan mendadak harga barang-barang makanan dan keperluan asas.
Ada pelbagai cara dan instrumen kewangan yang boleh digunakan untuk membina stok penimbal negara, termasuklah menggunakan “hedging” atau kontrak pembelian masa depan (“future contracts”) dan lain-lain.
Oleh itu, saya menggesa supaya sebuah Suruhanjaya Bekalan dan Kelangsungan Kebangsaan, seperti fungsi National Commission on Supplies and Shortages di Amerika Syarikat ditubuhkan sebagai badan bebas yang bertanggungjawab membina stok penimbal bagi tujuan mengurangkan risiko kekurangan bekalan makanan dan kenaikan mendadak harga makanan.
Suruhanjaya ini perlulah bertanggungjawab kepada Parlimen dan dipantau sekeras-kerasnya untuk mengelakkan peruntukan membina stok penimbal disalahgunakan oleh unsur-unsur rasuah.
Pelarasan dan penggabungan kementerian-kementerian dan agensi-agensi
Untuk mengelakkan karenah birokrasi dan kelemahan pelaksanaan dasar-dasar berhubung kelangsungan makanan dan kos sara hidup, keseluruhan struktur kementerian dan agensi yang bertanggungjawab perlu dirombak.
Sepatutnya, kuasa dan tanggungjawab yang menggubal, melaksana, menyelia dan menguatkuasa dasar dan undang-undang yang melibatkan keseluruhan rantaian bekalan makanan (dari huluan yang menghasilkan bekalan makanan kepada hiliran yang mengedar dan menetapkan harga makanan) dipusatkan di sebuah kementerian sahaja.
Ini membolehkan perancangan menyeluruh bagi seluruh rantaian bekalan makanan dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan apabila pertindihan-pertindihan kuasa (seperti yang berlaku sekarang) dihapuskan.
Di bawah Kerajaan Keluarga 69 sekarang, kuasa dan tanggungjawab bersabit keseluruhan rantaian makanan dibahagikan kepada beberapa kementerian (dan agensi-agensi di bawah setiap kementerian) iaitu:
1. Kementerian Industri Asas Tani – bagi penghasilan sumber makanan
2. Kementerian Perusahaan Utama – bagi guna tanah untuk tujuan industri pertanian dan perladangan
3. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna – bagi kawalan harga pengguna dan bekalan hiliran
4. Kementerian Industri dan Perdagangan Antarabangsa – bagi tujuan pelesenan perkilangan bahan-bahan makanan
Ini belum lagi dikira berpuluh-puluh agensi yang ada di bawah kementerian-kementerian ini.
Sebab itulah sebarang tindakan yang hendak dilaksanakan mengambil masa yang panjang tanpa seorang menteri pun yang perlu bertanggungjawab. Urusan mentadbir negara akhirnya dihabiskan dengan mesyuarat demi mesyuarat yang mengambil masa berbulan-bulan lamanya kerana ada ramai menteri yang perlu membuat keputusan. Oleh kerana menteri-menteri lebih sibuk berpolitik (atau membuka parti baru), keputusan-keputusan penting ini akhirnya tidak diambil.
Saya akan menunggu maklum balas Kerajaan Persekutuan kepada idea-idea ini yang sepatutnya telah difikirkan dan dilaksanakan lebih awal.
Jika keputusan sebegini telah diambil lebih awal, kita tidaklah menjadi bahan tertawa dunia apabila keseluruhan Jemaah Menteri tidak boleh menyelesaikan isu bekalan dan harga ayam yang bertukar-tukar keputusannya.
Sementara itu, saya akan terus mengupas isu-isu bersabit kelangsungan makanan dan kenaikan kos sara hidup dalam siri digital yang disiarkan setiap beberapa hari. Kupasan saya yang seterusnya ialah untuk melonjakkan industri pertanian negara dan menghapuskan pergantungan kepada import makanan.
RAFIZI RAMLI