Ikhmal Iskandar
Masalah kekurangan tenaga kerja di Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) adalah isu sistemik yang memerlukan kesungguhan politik yang tinggi daripada mana-mana Menteri Kesihatan untuk menyelesaikannya.
Isu seperti kekurangan pegawai kesihatan termasuk doktor dan jururawat, fasiliti yang tidak mencukupi, gaji yang rendah serta kebajikan kakitangan hanyalah sebahagian daripada cabaran besar dalam sektor kesihatan awam negara.
Walaupun kerajaan telah mengambil inisiatif dengan menambah bilangan doktor tetap, usaha ini masih belum mencukupi untuk memenuhi keperluan semasa.
Setiap tahun kerajaan turut meningkatkan peruntukan kepada KKM dalam belanjawan, namun jumlah tersebut masih tidak mencukupi untuk menampung kos operasi, menaik taraf fasiliti dan menangani cabaran-cabaran lain yang semakin bertambah.
Masalah ini menjadi lebih parah apabila ramai pegawai kesihatan mula berpindah ke sektor swasta akibat beban kerja yang terlalu berat, selain faktor seperti kurangnya pengiktirafan dan insentif.
Walaupun KKM telah memperkenalkan pelbagai inisiatif termasuk projek rintis Sistem Waktu Kerja Berlainan, mekanisme ini turut menerima kritikan hebat.
Pegawai kesihatan bimbang sistem ini akan menambah beban kerja walaupun waktu kerja mingguan dikatakan berkurang.
Tambahan pula, perubahan seperti pemansuhan elaun ‘on-call’ pada hari bekerja dan pengiraan syif malam sebagai waktu kerja biasa menimbulkan rasa tidak puas hati.
Berikut adalah beberapa cadangan bagi mengurangkan beban di KKM dan meningkatkan keberkesanan sektor kesihatan awam:
- Kajian Semula Caj Perkhidmatan Kesihatan
Caj perkhidmatan kesihatan seperti RM1 untuk pesakit luar dan RM5 untuk perkhidmatan pakar perlu dikaji semula.
Menaikkan kadar ini kepada RM5 (pesakit luar) dan RM10 (perkhidmatan pakar) adalah langkah sederhana yang boleh membantu menampung sebahagian kos operasi, dengan pengecualian kepada golongan rentan dan B40 - Penubuhan Suruhanjaya Perkhidmatan Kesihatan
Sebuah suruhanjaya khusus perlu diwujudkan untuk menguruskan pengambilan, kebajikan dan kenaikan pangkat pegawai kesihatan secara lebih berwibawa dan mampan.
Ini juga dapat memastikan gaji serta faedah pekerjaan lebih kompetitif, mengurangkan migrasi kakitangan ke sektor swasta. - Kerjasama Awam-Swasta (Public-Private Partnership)
Kerjasama awam-swasta (PPP) yang sedang dilaksanakan oleh KKM seperti inisiatif bersama hospital swasta dalam menangani kes COVID-19 sebelum ini membuktikan keberkesanannya dalam mengurangkan tekanan terhadap fasiliti kesihatan awam.
Contohnya, perjanjian dengan hospital swasta untuk menerima pesakit bukan COVID-19 semasa pandemik berjaya mengoptimumkan kapasiti hospital kerajaan untuk menangani kes kritikal.
Langkah ini boleh diperluaskan kepada aspek lain seperti:
- Perkongsian Fasiliti dan Peralatan
Rakan KKM dalam sektor swasta boleh menyediakan peralatan diagnostik seperti mesin MRI, CT scan, atau rawatan khusus seperti dialisis.
Dengan cara ini, pesakit KKM boleh dirujuk kepada hospital swasta untuk prosedur tertentu tanpa perlu membebankan hospital kerajaan. - Penyediaan Perkhidmatan Rawatan Elektif
Rawatan elektif seperti pembedahan kecil atau pemeriksaan diagnostik boleh disalurkan kepada rakan KKM yang bersetuju menawarkan kos diskaun.
Ini memastikan hospital kerajaan dapat memberi fokus kepada kes kecemasan dan kritikal
- Transformasi Digital dan Automasi
Proses kerja di KKM perlu didigitalkan sepenuhnya untuk mengurangkan beban kerja manual terutamanya dalam pengurusan data dan rekod pesakit. - Insentif Khas kepada Kakitangan di Kawasan Pedalaman
Menawarkan elaun tambahan, peluang kenaikan pangkat yang lebih cepat dan insentif lain kepada kakitangan kesihatan yang berkhidmat di kawasan luar bandar atau terpencil. - Peningkatan Pendapatan Hospital Kerajaan
Hospital kerajaan boleh diberi ruang untuk menjana pendapatan tambahan melalui perkhidmatan premium seperti pakej rawatan khas untuk golongan mampu milik atau T20. - Pengurusan Sumber Manusia yang Lebih Efisien
Selain menambah bilangan doktor tetap, KKM perlu mengkaji semula penempatan pegawai kesihatan bagi memastikan beban kerja diagihkan secara lebih seimbang terutama di kawasan-kawasan yang kekurangan tenaga kerja.
Langkah-langkah ini memerlukan perancangan strategik dan komitmen yang tinggi daripada kerajaan.
Reformasi ini bukan sahaja akan mengurangkan beban di KKM tetapi juga meningkatkan mutu perkhidmatan kesihatan untuk rakyat Malaysia.
Semoga Pegawai Kesihatan KKM dapat terus memberi khidmat terbaik kepada seluruh rakyat.
Ikhmal Iskandar ialah bekas pesakit IJN.