Kawan-kawan kita dari Sarawak dan Sabah sudah lama terguris perasaan. Mereka rasa Sarawak dan Sabah dianaktirikan orang Malaya, khususnya kerajaan pusat yang dikuasai orang Malaya, nama yang diberi kepada penghuni Semenanjung.
Bagi kebanyakan mereka, Semenanjung Tanah Melayu masih Malaya – lantas penghuninya atau lebih tepat rakyatnya ialah orang Malaya.
Kawan-kawan kita dari Borneo berkecil hati apabila kita “orang Malaya” berkata Sabah dan Sarawak “masuk” atau “menyertai” Malaysia, dan lebih berkecil hati apabila Sarawak dan Sabah dikelaskan sebagai antara negeri dalam Persekutuan Malaysia, nalah “fakta” ini diajar di sekolah. Ertinya sejak dibangku sekolah lagi anak-anak orang Malaya “ditanam” dengan kepercayaan Sarawak dan Sabah ialah negeri – sama seperti Selangor, Johor, Kelantan, dan lain-lain.
Sedikit sebanyak saya setuju dengan pendapat kawan-kawan Borneo kita mengenai dianaktirikan. Antara yang ketara perbezaan tahap pembangunan antara negeri-negeri di Sememanjung dengan Sarawak juga Sabah.
Mengenai “kemasukan” Sarawak dan Sabah “ke dalam” Malaysia memang benar ia tidak benar. Kedua-duanya tidak “masuk” Malaysia. Hakikat Sarawak dan Sabah bergabung dengan Malaya dan Singapura untuk membolehkan Malaysia ditubuhkan pada 16 Sept 1963.
Apabila Sarawak dan Sabah dianggap “negeri”, itu bagi orang Borneo menurunkan status wilayah yang sebelum tertubuhnya Malaysia mempunyai “kuasa memerintah sendiri” atau satu bentuk “autonomi” walaupun kedua-dua jajahan Inggeris.
Oleh itu apabila Dewan Rakyat meluluskan dengan majoriti dua pertiga pindaan Perlembagaan berkaitan MA63 pada 14 Dis 2021, ia dialu-alukan dan disambut baik semua pihak. Apa tidaknya kerana itu dilihat satu langkah merapatkan jurang dan menguatkan negara.
Ini kerana pindaan Perlembagaan 2021 berkaitan Perjanjian Malaysia 1963 atau MA63 bertujuan mengukuhkan Sarawak dan Sabah dalam Persekutuan. Ringkasnya untuk betulkan apa yang tak betul selama ini.
Dengan pindaan itu (antara lain) Malaysia terdiri daripada negeri-negeri Tanah Melayu iaitu Perlis, Kedah, Pulau Pinang, Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Melaka, Johor, Pahang, Terengganu,dan Kelantan; dan “negeri” Borneo iaitu Sarawak dan Sabah.
Maka Sarawak dan Sabah tidak lagi dianggap seperti negeri Tanah Melayu. Dalam erti kata lain mereka “lebih besar” kerana sudah dinaikkan status, atau diberi semula status lama.
Dengan terpindanya Perlembanggan berhubung MA63 tentunya bermacam perkara yang mesti ditangani yang pastinya akan ambil masa. Hatta apabila tidak ada perkembangan yang diumum berikutan lulusnya pindaan berkenaan oleh Dewan Rakyat, saya faham.
Cuma saya menjangkakan perkara yang “mudah” ditangani akan ditangani cepat. Umpamanya rupa bentuk bendera kebangsaan. Jalur Gemilang ada 14 jalur merah putih. Ini melambang atau mewakili 14 negeri dalam Malaysia termasuk Singapura. Apabila Singapura meninggalkan Malaysia (ada pihak kata diusir) 14 jalur dikekalkan, bermakna jalur itu turut mewakili Sarawak dan Sabah.
Sekarang dengan naiknya status Sarawak dan Sabah dimana kedua-dua bukan lagi dikelaskan sebagai negeri, adakah jalur yang mewakili dua wilayah Borneo itu dikekalkan? Atau akan ada sedikit pembaharuan mahupun perubahan dibuat ke atas bendera kebangsaan?
Mungkin anda menganggap ini perkara kecil dan remah. Namun bagi saya ini penting kerana ia senada dengan semangat pindaan yang dibuat ke atas Perlembagaan dan ia membabitkan lambang negara serta memberi gambaran negara. Juga ini membabitkan lakaran lipatan sejarah tanah air untuk dihayati warga masa kini dan akan datang.
Apa pun semua itu tidak atau belum disuarakan apa lagi dilaksanakan.
Yang terjadi ialah pada Selasa 15 Februari lalu Rang Undang-undang Perlembagaan Negeri Sarawak (Pindaan) 2022 yang mengandungi klausa untuk menukar gelaran jawatan Ketua Menteri kepada “Premier”, diluluskan Dewan Undangan Negeri.
Menurut Abdul Karim Rahman Hamzah, menteri kerajaan Sarawak yang membentangkan RUU berkenaan (tentulah bagi pihak kerajaan pimpinan Abang Abdul Rahman Johari Abang Openg atau Abang Jo) pindaan itu seiring pindaan Perlembagaan yang berkuatkuasa minggu lalu. (Oh, itulah sebabnya tiada perkembangan yang kita dengar sejak ia diluluskan Dewan Rakyat Disember lalu. Ia baharu berkuat kuasa minggu lalu).
Kata Karim ketika menjelaskan penggunaan “Premier” bagi menggantikan Ketua Menteri: “Ketua Persekutuan digelar sebagai Perdana Menteri dan Ketua Wilayah membentuk Persekutuan digelar Premier manakala subwilayah atau negeri lain diketuai oleh Ketua Menteri”.
Hakikatnya sekarang Abang Jo ialah Premier Sarawak.
Kata wartawan veteran A Kadir Jasin, menerusi hantaran di Facebook, di Malaysia Ketua Kerajaan negeri-negeri Melayu dipanggil Menteri Besar. Tidak ada gelaran dalam Bahasa Inggeris untuk gelaran itu.
Ketua Kerajaan negeri-negeri Selat pula (yakni Pulau Pinang dan Melaka) digelar Ketua Menteri atau dalam bahasa Inggeris “Chief Minister”. Sekarang Sarawak nak ‘stylized’ kan Ketua Menteri/Chief Minister menjadi Premier. Tapi Premier bahasa Inggeris. Adakah dalam bahasa Melayu pun mereka hendak guna Premier juga?
Tanya Kadir.
Tepat pertanyaan Kadir. Sehingga saya menulis artikel ini belum ada penjelasan daripada kerajaan Sarawak mengenai Premier dalam bahasa Melayu. “Premier” jika diterjemah ke bahasa Melayu jadi “Perdana”. Jawatan Premier lazimnya diterjemah ke “Perdana Menteri”. Jika bercakap dalam konteks jawatan Sarawak takkan hendak digelar Perdana Sarawak?
Tetapi adakah bila bercakap mengenai Premier Sarawak istilah yang mesti digunakan ialah “Perdana Menteri” Sarawak? Ini penting bagi kolumnis seperti saya untuk tahu istilah yang betul yang mesti digunakan. Lagi pun ada juga bos saya yang kurang gemar kerana saya gemar guna istilah atau perkataan Inggeris untuk artikel saya yang ditulis dalam bahasa Melayu.
Apa pun Kadir mengingatkan: “Jangan pula kita keliru antara Ketua Negara dengan Ketua Kerajaan. Ketua Negara Malaysia adalah Yang di-Pertuan Agong. Ketua Kerajaan adalah Perdana Menteri”.
Seorang lagi wartawan veteran Zin Mahmud menambah: “Jadi kedudukan Premier Sarawak ini adalah lebih rendah daripada ‘Prime Minister’ tetapi lebih tinggi daripada ‘Chief Minister’. Betul dan jelas.
Cuma teringat sejarah. Masa Singapura dalam Malaysia dulu. Jawatan Lee Kuan Yew ialah “Prime Minister of Singapore”, bukan “Chief Minister of Singapore”. Perdana Menteri Malaysia waktu itu ialah Tunku Abdul Rahman.
Ramai kalangan pemimpin Umno yang tidak senang dengan gelaran yang dipakai Lee. Malah mereka berang dan marah. Ya, bukan itu yang menyebabkan Singapura keluar (atau disingkir?) Malaysia. Tetapi tidak dinafikan itu antara duri yang menusuk hubungan Umno pimpinan Tunku dan PAP pimpinan Lee. Apa yang berlaku seterusnya sudah kita maklum.
Oh ya sebelum menutup tirai kali ini. Sabah belum bercadang ikut langkah Sarawak untuk tukar gelaran Ketua Menterinya. Beberapa pemimpin politik Sabah dilapor berkata memang Premier gelaran cantik dan glamor “tetapi apa guna jika rakyat tidak dapat faedah?”.
Tatap betul sekali itu bah.